Masterclass scenarioschrijven
Een van de deelnemers aan de zesdaagse Masterclass scenarioschrijven vroeg mij of het zinvol was een scenario-idee te beschermen. En zo ja, hoe? Ooit, voordat ik filmmaker en scenarioschrijver werd, dat was nog in de vorige eeuw, was ik jurist. Dus ik kon haar een onderbouwd antwoord geven.
Het onbeschermde idee
Het scenario-idee zelf, dus puur het idee zonder enige verdere uitwerking, is niet beschermd. Stel dat je van plan bent een scenario te schrijven over het leven van Rembrandt. Maar je weet nog niet hoe. Dan kan een ander dat idee van je ‘pikken’. En besluiten ook een scenario over het leven van Rembrandt te schrijven.
De beschermde uitwerking
Maar zodra je begint met dat idee uit te werken, en je doet dat op een originele en oorspronkelijke manier, ontstaat er als vanzelf auteursrecht. Dat auteursrecht beschermt dan de manier waarop het idee is uitgewerkt, niet het losse idee zelf. Dat auteursrecht hoef je niet te claimen of vast te leggen, zoals dat in sommige rechtssystemen met bijvoorbeeld copyright wel het geval is. Het auteursrecht ontstaat als automatisch bijproduct van de originele creatie. En als iemand ‘jouw’ idee op dezelfde manier uitwerkt als jij dat hebt gedaan dan heb je een kans om via een rechtsgang met een beroep op auteursrecht die ‘bedrieger’ te stoppen. Waarbij je wél moet kunnen aantonen dat jouw uitwerking en die van de ander dusdanig op elkaar lijken dat er inderdaad sprake is – of moet zijn – van ‘na-apen’. En, niet onbelangrijk, je moet kunnen aantonen dat jouw idee en de uitwerking ervan eerder het levenslicht zagen dan die andere uitwerking.
Registratie
De noodzaak om aan te tonen dat jouw uitwerking er eerder was dan een andere uitwerking, zou een reden voor registratie van je uitgewerkte idee kunnen opleveren. Dat kun je o.a. regelen bij de Belastingdienst. Je moet dan naar een belastingkantoor gaan en aldaar vragen een document te voorzien van een datumstempel. Ook kun je via het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) online een document van een officiële datum laten voorzien. Het ‘trucje’ om een document aangetekend naar jezelf te versturen is volgens mij niet waterdicht. Want hoe bewijs je dat je het document in de enveloppe niet voor een ander document verwisseld hebt?
Loslaten
Mijn allereerste script-idee heb ik ooit op bovenstaande manier geregistreerd bij de Belastingdienst. Daarna heb ik juist altijd zoveel mogelijk ruchtbaarheid gegeven aan mijn ideeën en de uitwerking ervan. Zodat mensen die ‘toevallig’ op hetzelfde idee zouden komen, zouden weten dat ik hen reeds vóór was.
Wat betreft ‘idee-dieven’ heb ik altijd de stelling ingenomen dat als zij beter in staat zouden zijn een idee handen en voeten te geven dan ik dat kan, dat zij dat misschien ook maar zouden moeten doen. Maar in praktijk heb ik hier overigens nooit last van gehad. Het gaf me wel een hoop rust om de angst voor het stelen van mijn ideeën helemaal los te laten.
Dat adviseer ik daarom ook aan mijn studenten van de Masterclass scenarioschrijven. Laat het los!
