Houd het simpel!
Master Scenarioschrijven
In het kader van een Master Scenarioschrijven begeleid ik vier studenten bij het ontwikkelen van hun scenario of filmplan. De genres zijn mooi verdeeld. Een studente ontwikkelt een lange fictiefilm over een bestaand historisch figuur. Een andere student schrijft een serie over een fictieve klimaatactiviste. Een derde student werkt een documentaire uit over een musicus die zich afspeelt in het nu en de toekomst. En de vierde student heeft zich vastgebeten in het documentaire onderwerp van een vrijgevochten orthodoxe sjiiet, een verhaal dat zich afspeelt in het verleden en de toekomst.
Karakter van de hoofdpersoon
Bij de studenten speelt regelmatig de vraag op of ze hun hoofdpersoon al goed genoeg kennen om er een krachtig scenario over te kunnen schrijven. Ik doe er alles aan om deze onzekerheid, deze m.i. onnodige schrijfblokkade, zoveel mogelijk op te heffen. Het idee namelijk dat een schrijver zijn personages tot in detail moet hebben doorgrond voordat hij of zij erover kan schijven, is achterhaald. Nog sterker, dat is eigenlijk een onmogelijke opgave. Probeer iemand die je zeer nabij is maar eens op die manier karakterologisch te duiden. Dat is een uiterst moeilijk opgave. Of probeer jezelf maar eens op karakter-niveau tot in detail te beschrijven. Dat is welhaast onbegonnen werk. Want als mens zijn wij vooral onvoorspelbaar en vol tegenstrijdigheden.
Karakterontwikkeling
Ik houd mijn studenten die mijn Master scenarioschrijven volgen daarom voor dat het genoeg is om te weten wat de meest in het oog springende goede eigenschap van hun hoofdkarakter is. En wat de opvallendste slechte eigenschap. Daarnaast raad ik ze aan een onderscheid te maken tussen wat een personage heel graag wíl, vaak op bewust en enigszins materieel niveau, en wat een karakter eígenlijk nodig heeft. Dat laatste speelt zich vooral af op onbewust en immaterieel niveau.
Sterke scenes
Vervolgens is het zaak om sterke scenes te ontwikkelen – voor fictie te bedenken en voor documentaire te selecteren of te ensceneren. Een scene is sterk als personages gegeven hun goede en slechte eigenschap en gegeven hun willen en hun nodig hebben, steeds maximaal op de proef worden gesteld. Binnen dergelijke scènes zal het karakter van het personage zonder enige bemoeienis van de schrijver, zich vanzelf manifesteren. Een acteur zal dankbaar gebruik maken van deze scenes om diep in de huid van zijn karakter te kruipen. En documentaire-personages zullen – vaak ondanks zichzelf – niet anders kunnen dan binnen dergelijk scenes te laten zien wie zij in diepste wezen zijn. De schrijver moet daar verder vanaf blijven. Hij of zij moet erop vertrouwen dat zijn of haar scenes autonoom hun karaktervormende werk zullen doen.
Belang van research
Is dit nu een pleidooi tegen uitgebreide research? Absoluut niet. Goede research is de basis van ieder sterk scenario. Maar die research moet er wat mij betreft vooral op gericht zijn om vat te krijgen op de ‘couleur locale’. Op de omstandigheden en soms op de historische feiten. Maar het is een illusie om te denken dat research een psychologisch model kan opleveren dat behulpzaam kan zijn bij het schrijfproces. In tegendeel, te veel gepsychologiseer zal alleen maar leiden tot blokkades en mogelijk zelfs een writer’s block.
Houd het dus simpel waar het de uitwerking van je personages betreft, dat is al moeilijk genoeg!
In 2020 plan ik overigens weer een nieuwe masterfase scenarioschrijven.
